Dariusz Domagała - Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie

Moje Kochanie, czyli Asia, śmieje się, że moja miłość do parowozów jest zadziwiająca. No co, one są przecież takie piękne ;-)
Starzy kolejarze zapewne by powiedzieli, że parowozy mają duszę. Czy nazwiemy to duszą, czy jakkolwiek inaczej, jest faktem niepodlegającym dyskusji, że parowóz, a zwłaszcza parowóz pod parą, ma to "coś", czego nigdy nie będą mieć lokomotywy elektryczne i spalinowe...
Dobrze, że są jeszcze takie miejsca w Polsce gdzie można podziwiać te przepiękne maszyny. Dziś zapraszam do takiego miejsca, do skansenu "Parowozownia" w Kościerzynie na Kaszubach.

Kościerzyna Skansen Parowozownia

(fot.)

Dokładna data powstania parowozowni w Kościerzynie nie jest znana, więc jako początek działalności przyjmuje się moment dotarcia do miasta pierwszej linii kolejowej, czyli rok 1885, kiedy otwarto linię Skarszewy-Kościerzyna.
Początkowo była to parowozownia wachlarzowa z ręczną obrotnicą. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, wraz z budową magistrali węglowej Herby Nowe-Gdynia, wyburzono starą halę, a na jej miejsce wybudowano nowy obiekt, parowozownię przelotową z obrotnicą elektryczną. Parowozownia obsługiwała wówczas ruch na trasie Bydgoszcz-Gdynia. W roku 1938, po wybudowaniu parowozowni w Kapuściskach Tranzytowych (dzisiejsza Bydgoszcz Wschód), Kościerzyna straciła na znaczeniu i obsługiwała tylko ruch lokalny.
Po zniszczeniach wojennych parowozownię odbudowano i od roku 1948 była tzw. parowozownią pomocniczą, w której wykonywano przeglądy okresowe, naprawy i prace warsztatowe. W latach 1984-1991 była lokomotywownią II klasy, między rokiem 1977 a 1983 podlegała pod Zajączkowo Tczewskie, a w roku 1991 przekształcono ją w Zamiejscowy Oddział Eksploatacyjny Lokomotywowni w Gdyni. Wkrótce potem w Kościerzynie utworzono podlegający pod Zakład Taboru w Gdyni skansen parowozów.
Obecnie funkcjonuje jako Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie, oddział Muzeum Ziemi Kościerskiej.

Parowozownia gromadzi i przedstawia tabor oraz kolejowe pamiątki z obszaru Pomorza, które udostępniane są w czterostanowiskowej, prostokątnej hali przelotowej oraz na torach wokół lokomotywowni.
Do najciekawszych eksponatów należą:

Parowozy
Ok1-112 - najstarszy parowóz w skansenie wyprodukowany w roku 1915 przez zakłady August Borsig Lokomotiv-Werke w Berlinie (fot.) (fot.)
Pu29-3 - najdłuższy parowóz wykonany w Polsce (rok produkcji 1931). W marcu 2012 roku parowóz został niestety zwrócony do warszawskiego Muzeum Kolejnictwa, skąd był wypożyczony do Kościerzyny.
Tw1-90 - wyprodukowany w zakładach Borsig Niemczech w roku 1919, jedyny zachowany do dziś w Polsce pruski parowóz G10 (fot.)
TE-7175 - wyprodukowany w roku 1943 w Wiedniu z przeznaczeniem do działań wojennych na froncie wschodnim (fot.)
Tkt48-179 - z odsłoniętymi przekrojami mechanizmów wewnętrznych lokomotywy (fot.)

Ponadto możemy zobaczyć parowozy: TKp100-04 (fot.), Ty2-105 (fot.), Oi2-29 (fot.), Ty2-1401, Ty42-126 (fot.), Ty42-105 (fot.), Ty45-139 (fot.), Pt47-100, Tkt48-99 (fot.), Ol49-071 (fot.), TKp100-04 (fot.), TKh100-45 (rok produkcji 1938 w zakładach Kruppa) (fot.), TKh-3140 (fot.), TKb-2845 (rok produkcji 1924 w zakładach Linke-Hoffmann we Wrocławiu) (fot.)

Lokomotywy spalinowe
SP47-001 - pierwszy egzemplarz najsilniejsze polskiej lokomotywy wyprodukowany w roku 1978. Lokomotywy tej serii miały stać się naszym hitem eksportowym, niestety, ze względów politycznych zaprzestano ich produkcji
Ls40-5438 (fot.)
SP49-139 (fot.)
SP41-43 (fot.)
Sm03-136 - przeznaczone do manewrów w lokomotywowniach i na małych stacjach (fot.)

Wagony
Wagon motorowy SN52-38 wyprodukowany w roku 1954 na Węgrzech
Wagon spalinowy SR61-001, służył do kontroli sieci trakcyjnej i jako salonka (fot.)
Wagon kolejki linowo-terenowej z Gubałówki
Wagony wąskotorowe osobowo-towarowe o rozstawie osi 600 mm (fot.)

Inne eksponaty
Elektryczny zespół trakcyjny EW90-12, który pracował w berlińskiej kolei miejskiej S-Bahn (seria powstawała w latach 1928-1931), a następnie był użytkowany przez kolejkę SKM z Trójmiasta (fot.)
Wąskotorowy pług odśnieżny (fot.)
Pług odśnieżny 411S-51 (fot.)
Żurawie wodne (fot.)
Ekspozycja ręcznych pomp strażackich (fot.)

Skansen znajduje się w Kościerzynie przy ulicy Towarowej 7 nieopodal dworca kolejowego. Bilet wstępu do skansenu uprawnia także do wejścia do Muzeum Ziemi Kościerskiej.

--------------------------
Po wizycie w skansenie w Kościerzynie warto pojechać do oddalonego o kilkanaście kilometrów Szymbarka do Centrum Edukacji i Promocji Regionu (CEPR). Możemy tam obejrzeć m.in. słynny dom "do góry nogami", Dom Sybiraka, rekonstrukcję sowieckiego łagru, najdłuższą deskę świata wpisaną do Księgi Rekordów Guinessa czy bunkier Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski".
A z Szymbarka już tylko krok na Wieżycę (329 m npm), czyli najwyższe wzniesienie na Pomorzu. Na wierzchołku Wieżycy znajduje się 30-metrowa wieża widokowa im. Jana Pawła II. Widok z wieży jest naprawdę wart zobaczenia.
Album ze zdjęciami z Szymbarku można obejrzeć tu.

A może by tak jeszcze pojechać nad jezioro Wdzydze? Położone około 17 km na południe od Kościerzyny, z racji swojej wielkości (ponad 16 km²) nazywane bywa "Kaszubskim Morzem". A nad brzegiem jeziora, w miejscowości Wdzydze Kiszewskie, leży Kaszubski Park Etnograficzny. To najstarszy skansen w Polsce, założony już w roku 1906 przez Teodorę i Izydora Gulgowskich. Obecnie skansen zajmuje powierzchnię 22 ha i prezentuje ponad 40 obiektów architektury ludowej z terenu Kaszub.
Moją stronę z opisem skansenu możecie zobaczyć tutaj.

06.2010

Na podstawie strony internetowej Skansen Parowozownia Kościerzyna oraz przewodnika Koleje, Carta Blanca 2008 i książki Dariusza Jędrzejewskiego Stare parowozy w Polsce, Sport i Turystyka - MUZA SA 2013

Aktualizacja 04.08.2024