Czasami los okrutnie obchodzi się z niektórymi miejscowościami. Niegdyś bogate, o dużym znaczeniu, z czasem popadają w zapomnienie i tracą znaczenie na rzecz innych, z którymi historia obeszła się znacznie łagodniej. Tak właśnie było z Szydłowem, przez wiele lat było to ważne i bogate małopolskie miasto z zamkiem królewskim, dzisiaj to tylko mała gminna wieś w województwie świętokrzyskim. I tylko dobrze zachowane XIV-wieczne mury obronne, dzięki którym wieś zyskała przydomek "polskiego Carcassonne", przypominają o jego dawnej świetności...
Każdy kto tu będzie powinien spróbować śliwek, z których Szydłów słynie teraz w całej Polsce. Okoliczne sady dostarczają mnóstwo tych przepysznych owoców, które można kupić w bardzo konkurencyjnych cenach. My spróbowaliśmy i polecamy :-))

• Mury obronne
Mury obronne Szydłowa postawił król Kazimierz Wielki w XIV wieku  (fot.)  (fot.). Mury wybudowano częściowo na skraju wysokiej ściany wąwozu, a częściowo na płaskim terenie i umocniono wałem ziemnym oraz fosą. Baszty (Opatowska, Krakowska i Sandomierska) miały ponad 10 m. Mury bronione były za pomocą hurdycji, czyli krytych ganków drewnianych, wspartych na belkach wpuszczonych w mur, z otworami w podłodze przez które można było prowadzić ostrzał wroga.
Do czasów współczesnych zachowały się 4 odcinki murów od strony zachodniej, wschodniej i południowej o łącznej długości 680 m. Przetrwała także jedna z trzech bram: Brama Krakowska i baszta przerobiona na dzwonnicę kościoła farnego  (fot.). Ciekawostką jest fakt, że w 1822 roku odbyła się licytacja zamkowych murów, które jednak nie znalazły nabywcy, co wytłumaczono zbyt wysoką ceną oraz tym, że w pobliżu Szydłowa było pod dostatkiem darmowego materiału budowlanego.
Zachowana Brama Krakowska  (fot.)  (fot.) w roku 1946 została wyremontowana i częściowo zrekonstruowana. Brama została wybudowana w wieku XIV, górne kondygnacje dobudowano w stylu renesansowym w początku XVI wieku. Dzięki XVI-wiecznej przebudowie brama zyskała attykę i dwie koliste wieżyczki. Między wnękami górnej kondygnacji znajdują się dwa prostokątne okienka, a w półkolistych wnękach attyki cztery strzelnice  (fot.). Wysunięta do przodu część bramy posiada sklepiony łuk, w którym umieszczona była żelazna brona służąca do zamykania bramy od wewnątrz z którą łączył się most zwodzony. Wysunięte na zewnątrz kwadratowe przedbramie połączone z bramą właściwą tzw. "szyją" dodatkowo broniło wejścia.



• Zamek królewski
Zamek zbudował król Kazimierz Wielki w XIV wieku  (fot.). Był to jeden z największych zamków wzniesionych dzięki królowi. W XV wieku, a następnie dwukrotnie w XVI wieku, zamek był przebudowywany po pożarach w latach 1528 i 1544. Zamek często gościł króla Władysława Jagiełłę, podobnie za panowania króla Zygmunta III zamek służył na czas pobytu monarchy w Szydłowie jako mieszkanie królewskie. W XVII wieku miała miejsce kolejna przebudowa po pożarze z 1630 roku i zniszczeniach dokonanych przez wojska szwedzkie. W 1723 roku zamek odnowił starosta Józef Załuski. Pod koniec XVIII wieku zamek został opuszczony i częściowo zniszczony. Ostatecznemu zniszczeniu zamek uległ podczas przemarszu wojsk napoleońskich. W XIX w. zamek przebudowano na stajnię i wozownię. W 1946 roku zrekonstruowano mury obwodowe z blankami od strony zachodniej, a mury domu dużego zostały podniesione i zwieńczone pseudoblankami. Całość zabezpieczono w charakterze trwałej ruiny.
Zamek wybudowano na planie wydłużonego wieloboku o powierzchni ponad 7000 m². Głównym elementem zespołu zamkowego był prostopadły do murów obwodowych budynek mieszkalny (o wymiarach 35x13 m), stanowiący rezydencję królewską. Był to budynek piętrowy, zbudowany z kamienia w stylu gotyckim z elementami wczesnorenesansowymi. Po stronie południowej znajdował się ryzalit, w którym prawdopodobnie istniała kaplica zamkowa. Budynek posiadał dwuspadowy dach. Do dziś przetrwały ostrołukowe kamienne portale i okna  (fot.). W północno-zachodnim narożniku zamku znajdowały się dwie cylindryczne, kamienne wieże, z których zachowały się jedynie fundamenty. Prawdopodobnie jedna z wież miała wystający poza okrąg podstawy tzw. "dziób" skierowany na zachód. Forma ta była unikatowa w budownictwie obronnym z czasów Kazimierza Wielkiego.
W XV wieku na ruinach wieży wzniesiono piętrowy budynek nazywany Skarbczykiem  (fot.). Obecnie mieści się w tu Muzeum Regionalne. Południową ścianę budynku zdobi zegar słoneczny wykonany w 1962 roku  (fot.).
Budynek bramny powstał w XVII wieku na miejscu dawnej bramy. Od strony zachodniej dziedziniec zamku zamknięty jest murami obwodowymi, które stanowią fragment umocnień miejskich.
Wstęp na zamek jest płatny.




• Kościół św. Władysława
Dwunawowy kościół farny, zbudowany z cegły i częściowo piaskowca  (fot.)  (fot.) został ufundowany przez króla Kazimierza Wielkiego jako pokutę za zabójstwo kanonika Marcina Baryczki. Wzniesiony został około 1355 roku. Był budowlą halową, dwunawową, z dwoma słupami umieszczonymi na osi prezbiterium. W 1630 roku został zniszczony w wyniku pożaru. Po odbudowie pierwotny kształt odzyskało jedynie prezbiterium. Kolejny pożar zniszczył kościół w roku 1944, kiedy to spłonęły wszystkie dachy. W latach 1945-1948 świątynię odbudowano. W trakcie tych prac zostały odkryte dwa gotyckie portale.
Obok kościoła znajduje się dzwonnica z XVIII wieku przebudowana z baszty obronnej  (fot.). Zachowały się wąskie, prostokątne otwory strzelnicze i ślady wejścia na poziom chodnika straży, który znajdował się na murach obronnych.



• Kościół pw. Wszystkich Świętych
Gotycki kościół prawdopodonie z przełomu XIV i XV wieku, przebudowywany w wiekach XVI i XVII  (fot.). Posiada prostokątną nawę, krótsze i węższe prezbiterium z dobudowaną później zakrystią. Wewnątrz znajdują się pozostałości gotyckiej polichromii z drugiej połowy XIV wieku, które przedstawiają sceny z Nowego Testamentu. Do wnętrza kościoła prowadzą trzy gotyckie portale: od południa do nawy - ciosowy, ostrołukowy; od zachodu - kamienny, ostrołukowy i z prezbiterium do zakrystii - ciosowy, ostrołukowy.



• Ruiny kościoła i szpitala Świętego Ducha
Kościół wybudowano na początku XVI wieku  (fot.). Murowany z kamienia, jednoprzestrzenny, z zakrystią od północy. Szpital był budynkiem murowanym, parterowym. Posiadał dwa krótkie, prostokątne skrzydła połączone korytarzami z kościołem. Przytułek funkcjonował w XVII i XVIII wieku.



• Synagoga
Najstarsza zachowana synagoga w województwie świętokrzyskim i jedna z najstarszych w Polsce  (fot.). Została zbudowana pomiędzy 1534 a 1564 rokiem. Kamienny budynek wzniesiono na planie prostokąta, w stylu późnogotyckim z późnorenesansowymi elementami wnętrza. Mur zwieńczony został blankami i późnogotycką attyką. Ściany zewnętrzne grubości 2 metrów wsparte są szkarpami, które stoją między 10 półkoliście zakończonymi oknami. Od zachodniej strony znajduje się drewniano-murowana przybudówka, na piętrze której znajdował się babiniec połączony z salą główną czterema małymi okienkami. Salę modlitw, obniżoną wobec gruntu, optycznie powiększa sklepienie kolebkowe z lunetami, w których tkwią okna rozświetlające wnętrze. Na ścianie wschodniej znajduje się późnorenesansowy, rzeźbiony w kamieniu Aron ha-kodesz, miejsce w które rabin wkładał Torę po zakończonej modlitwie, pochodzący z początku XVII wieku. W zachodniej ścianie znajdują się prostokątne wnęki po skarbonie, nad którą znajduje się hebrajski napis i płaskorzeźba złożonych dłoni.
W XIX wieku strawił ją pożar, jednak została natychmiast wyremontowana. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę i umieścili w niej magazyn broni i żywności. Po zakończeniu wojny budynek pełnił rolę kina wiejskiego, a następnie przez wiele lat stał opuszczony. W 1967 roku decyzją władz budynek został przeznaczony na Gminny Dom Kultury. W latach 1978-1981 przeprowadzono remont budynku dzięki czemu odzyskał on oryginalny wygląd.
Obecnie mieści się tu Gminne Centrum Kultury i Muzeum Kultury Polsko-Żydowskiej z wystawą judaików. Są tu dwa kawałki zwojów Tory, 18 płaskorzeźb w brązie przedstawiających sceny ze Starego Testamentu, korona Tory i chanukija. W synagodze znajduje się również 4 metrowy posąg Mojżesza trzymającego tablice z Dekalogiem autorstwa Gustawa Zemły.

02.2012

Na podstawie stron internetowych: Oficjalna strona Szydłowa, Szydłów w Wikipedii oraz przewodnika Zamki, Carta Blanca 2009.

Aktualizacja 11.02.2012