Dla jednych to początek, dla innych koniec Polski... Warto tu przyjechać aby odwiedzić sympatyczne foki, pomyszkować wśród dawnych, zaszytych w lesie stanowisk ciężkich dział, obejrzeć panoramę z latarni morskiej i wreszcie pospacerować po plaży zatrzymując się w miejscu, gdzie kończy się cypel i z trzech stron otacza nas morze... Morze pięknie szumi, a w oddali majaczą zabudowania Trójmiasta...
Dlatego bez względu na to, czy to początek, czy może jednak koniec Polski, warto tu zajrzeć, zwłaszcza przed lub po sezonie, kiedy można w pełni dostrzec urodę tego małego, piaszczystego skrawka naszego kraju... I nawet nie przeszkadza wtedy niezbyt ciepłe morze ;-)
Panie i Panowie, zapraszam do Helu :-))

• Fokarium
Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego powołana została w 1992 roku po przekształceniu się z Morskiego Laboratorium Terenowego. Jest stacją terenową w strukturze organizacyjnej Instytutu Oceanografii UG. Zajmuje się m.in. badaniem biologii bałtyckich ssaków morskich, biologii i ekologii ryb strefy przybrzeżnej Bałtyku, biologii i ekologii ryb antarktycznych, ochroną rzadkich gatunków i biotopów Bałtyku. Stacja stanowi krajowe centrum badań ssaków morskich występujących w polskiej części Bałtyku.
W skład Stacji Morskiej wchodzi fokarium, jedna z największych atrakcji turystycznych Helu. Razem z WWF Polska fokarium realizuje projekt odtworzenia kolonii fok szarych na polskim wybrzeżu Bałtyku. Jeszcze 100 lat temu w Bałtyku żyło około 100 000 fok, z czego na polskim wybrzeżu przebywało około 1000 osobników. Niestety, w rezultacie działalności człowieka liczebność fok spadła do zaledwie 4 tysięcy w latach 80-tych XX wieku. Dzięki podjętej ochronie udało się zatrzymać wymieranie fok i liczebność populacji foki szarej w Bałtyku wzrosła do 24 000. Obecnie szacuje się, że ich liczebność ponownie spadła poniżej 20 000. Na polskim wybrzeżu foki szare nie odtworzyły niestety żadnej ze swoich kolonii...
Ośrodek istnieje od 1999 roku, choć jego działalność rozpoczeła się już w roku 1992, kiedy to zjawił się pierwszy podopieczny - foka o wdzięcznym imieniu Balbina (wbrew imieniu był to samiec). Jest to placówka badawczo-hodowlana, a jednocześnie ośrodek rehabilitacji chorych i osłabionych fok. Wyleczone foki, podobnie jak i foki urodzone w ośrodku są wypuszczane na wolność.
Obecnie w fokarium przebywa 6 fok. Są to dwa samce - Bubas i Fok oraz cztery samice - Unda, Agata, Ania i Ewa (fot.) (fot.) (fot.) (fot.) Najbardziej atrakcyjne jest odbywające się 2 razy dziennie (o godzinie 11 i 14) karmienie fok. Foki są nie tylko karmione, ale również badane oraz popisują się przed widzami różnymi sztuczkami (fot.) (fot.) (fot.) (fot.) ;-)
Wypuszczane każdego roku na wolność foki wyposażane są w nadajniki, dzięki czemu przez kilka miesięcy można śledzić ich wędrówki. Wędrówkę fok możemy śledzić tutaj.
W tym roku (2011) wypuszczono 8 fok - 4 urodzone w fokarium, 3 urodzone w warszawskim ZOO oraz samca Nautka, znalezionego w marcu w gdyńskiej stoczni remontowej Nauta.


• Muzeum Obrony Wybrzeża
Muzeum Obrony Wybrzeża powstało z inicjatywy stowarzyszenia "Przyjaciele Helu" i dzięki wsparciu burmistrza Helu Mirosława Wądołowskiego oraz władz gminy Hel. Celem działania muzeum jest m.in. ochrona zabytków architektury militarnej na terenie Helu, krzewienie wiedzy o obronie wybrzeża, zwłaszcza o obronie Helu we wrześniu 1939 roku i odtworzenie pomieszczeń militarnych z ich wyposażeniem. Siedzibą muzeum są dwa obiekty: wieża kierowania ogniem z punktem widokowym na szczycie (fot.) i jedno ze stanowisk artyleryjskich baterii Schleswig-Holstein (stanowisko ogniowe nr B2) (fot.). Naziemne stanowisko ogniowe składa się z części koszarowej dla 88 marynarzy, gigantycznej działobitni i części amunicyjnej mieszczącej cztery podręczne magazyny - dwa magazyny pocisków i dwa magazyny ładunków miotających.
W 1940 roku zainstalowano tu trzy działa kalibru 406 mm (16 cali), które były wykonane dla planowanych przed wybuchem wojny niemieckich pancerników. Działa kalibru 406 mm to największa z baterii nadbrzeżnych świata co do kalibru. Działa tego kalibru były także stosowane m.in. na amerykańskich pancernikach typu Iowa. Armaty te po oddaniu próbnych strzałów w Helu zostały zdemontowane i przewiezione do Francji jako bateria Lindemann, a następnie zdobyte i zniszczone przez wojska alianckie.
We wnętrzach obiektów muzeum znajdują się stałe wystawy i eksponaty nawiązujące do historii militarnej Rejonu Umocnionego Hel oraz do historii Polskiej Marynarki Wojennej m.in.: sala komandora porucznika Zbigniewa Przybyszewskiego (patrona muzeum), wystawa poświęcona 32 dniom obrony Helu w roku 1939, historii morskiego dywizjonu lotniczego w Pucku, wystawa granatów ręcznych, wystawa sprzętu łączności wojskowej (fot.), wystawa poświęcona kapitanowi Olgierdowi Borchardtowi, wystawa poświęcona historii baterii (fot.), odtworzone sale z wyposażeniem medycznym, pokój komendanta działa, izba oficerska.
Obok stanowiska artyleryjskiego nr B2 znajduje się skansen, gdzie możemy obejrzeć m.in.: 12 armat związanych z historią Helu (fot.) (fot.) (fot.), fragment działa BOFORS 152,4 mm z baterii Laskowskiego, czołg T-34 z brygady pancernej imienia Bohaterów Westerplatte, wyposażenie morskie różnego rodzaju, miny i torpedy Marynarki Wojennej, ziemne stanowiska strzeleckie, kolekcję betonowych bunkrów wartowniczych.
Przy stanowisku znajduje się też stacja kolejki wąskotorowej (fot.), która wozi turystów na odcinku 0,5 km do stanowiska artyleryjskiego nr 3.
Od 2008 roku w lesie na przedłużeniu ulicy Wiejskiej staraniem Muzeum oddano do zwiedzania jedno ze stanowisk baterii im. Laskowskiego, która posiadała 4 działa 152,4 mm wyprodukowane przez szwedzką firmę Bofors. Po II wojnie światowej na stanowiskach baterii ustawiono działa kalibru 130 mm produkcji radzieckiej. Stanowiły one wyposażenie 13 Baterii Artylerii Stałej. Udostępniono także wystawę w podziemiach stanowiska.
3 czerwca 2011 roku uroczyście otwarto stanowisko odrestaurowanej baterii "Duńskiej", zasłużonej w obronie Helu w 1939 roku. Dojście do baterii z Helu trwa 25 minut szlakiem pomarańczowym. Szlak rozpoczyna się na skrzyżowaniu ulic Steyera i Kaszubskiej, przy przejściu do morza nr 64.
W 1999 roku helskie umocnienia wojskowe wpisano do rejestru zabytków, a 11 listopada 2006 roku zarząd muzeum podjął uchwałę o nadaniu Muzeum Obrony Wybrzeża imienia komandora Zbigniewa Przybyszewskiego, bohaterskiego obrońcy Helu, oskarżonego o działalnośc szpiegowską i straconego w 1952 roku, w wyniku procesu przed stalinowskim sądem wojskowym.


• Latarnia morska
Zbudowana jest z czerwonej cegły, ma kształt ośmioboczny zwężający się ku górze, z galerią pod stożkowym dachem  (fot.).
Pierwszą murowaną latarnię na Helu oddano do użytku w roku 1827. Była to okrągła wieża z palonej cegły o wysokości 42 metrów. Latarnia została wysadzona w powietrze przez polskich saperów podczas obrony półwyspu helskiego 19 września 1939 roku na rozkaz dowódcy obrony Helu komandora Włodzimierza Steyera. Latarnię odbudowano w roku 1942. Źródłem światła jest układ optyczny składający się z dwupozycyjnego zmieniacza z żarówkami o mocy 1000 W i cylindrycznej soczewki Fresnela.
Od 1957 roku spełnia ona także funkcję radiolatarni. W 1989 roku na szczycie wieży zainstalowano antenę radarową systemu kontroli ruchu. Latarnia jest udostępniona do zwiedzania.
Panorama z latarni jest tutaj - klik klik. Więcej o latarni w Helu i innych polskich latarniach na mojej stronie poświęconej latarniom morskim na polskim wybrzeżu.


• Muzeum Rybołóstwa
Muzeum mieści się w zabytkowym poewangelickim kościele pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła (fot.). Część frontową wieńczy niewysoka, drewniana wieża na której znajduje się taras widokowy (panorama z wieży jest tutaj).
Kościół wybudowano w 1417 roku. W 1525 roku został przekształcony w świątynię protestancką, ponieważ większość mieszkańców Helu przeszła na wyznanie ewangelickie. W 1572 roku pożar, który ogarnął miasto, zniszczył także wieżę kościoła. Została ona odbudowana i pełniła funkcję latarni morskiej. W 1861 roku część frontowa budynku wraz z wieżą obsunęła się do morza. Dwa lata później kościół odbudowano, uzyskał wtedy kształt bliski dzisiejszemu, choć różniący się wyglądem wieży, która została rozebrana w czasie wojny, we wrześniu 1939 roku. Zniszczony w wyniku działań wojennch kościół został odrestaurowany w 1959 roku. Budynek zaadoptowano wówczas na cele muzealne. W 1972 roku obiekt przekazano Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku, które utworzyło tam swój oddział - Muzeum Rybołówstwa.
Muzeum prezentuje wystawy (fot.) (fot.) związane z historią Bałtyku, rybołówstwem na Pomorzu Gdańskim i na Zalewie Wiślanym oraz dziejami Półwyspu Helskiego. Można również zapoznać się ze współczesnymi problemami związanymi z gospodarką morską i ekologią. Turyści poznają przykłady fauny bałtyckiej, narzędzia szkutnicze, przyrządy do połowów ryb. Wokół kościoła znajduje się skansen łodzi rybackich (pełnomorska łódź typu "pomeranka" z Dębek, żakówka i barkas - dawne łodzie znad Zalewu Wiślanego, kuter pławnicowy, łódź "Dziunia", która stanowiła wyposażenie stacji naukowej im. Arctowskiego na Antarktydzie i inne). Zbiory uzupełniają elementy konstrukcyjne dawnych statków wyłowione z morza przez rybaków.


• Port
Pierwsze kotwicowisko dla rybaków na Helu zbudowano w latach 1882-1883 przez rząd pruski. W latach 1892-1898 kotwicowisko zostało rozbudowane w port o powierzchni 3 ha i głębokości 2,5 m. W latach 1924-1925 port zmodernizowano - drewniane elementy konstrukcji zostały zastąpione betonową nadbudową, przedłużono także zachodni falochron. Kolejna modernizacja miała miejsce w latach 1929-1933.
Port w Helu (fot.) posiada 2 falochrony zewnętrzne: Zachodni o długości 615 m i Południowy o długości 180 m. Na główkach falochronów znajdują się stałe światła wejściowe zielone i czerwone. Wejście do portu usytuowane jest od strony Zatoki Puckiej. Port posiada 3 akweny: basen wejściowy (awanport) (pow. 6,1 ha), basen Rybacki (2,4 ha) oraz basen Jachtowy (0,9 ha). Głębokość basenu Rybackiego wynosi 4-5 m, w pozostałej części portu głębokość wynosi 5-8 m. Długość nabrzeży w porcie to 1630 m. W 2006 roku w porcie uruchomiono punkt informacji turystycznej o bardzo nietypowej budowie (fot.).
Przy wejściu do portu znajduje się ufundowany w 1985 roku rybacki krzyż wotywny, ozdobiony sprzętem żeglarskim. Na metalowym trzonie znajduję się napis: "Ten krzyż nadzieją tych braci, którzy wyszli w morze, a nie wrócili i tych, którzy wychodzą, aby szczęśliwie wracali".
Do portu mogą wchodzić statki o długości nie przekraczającej 80 m i zanurzeniu do 6 m. Tor wodny prowadzący do portu ma głębokość 7 m, szerokość 60 m i długość 0,37 km do prawej główki wejściowej. Przystań jachtowa posiada 35 stanowisk dla jednostek sportowych i turystycznych o zanurzeniu maksymalnym 4,5 m.
W 1931 roku została rozpoczęto budowa portu wojennego. Do 1939 roku zbudowano basen o wymiarach 400x300 m z nabrzeżem obsługowym o szerokości 45 m. Powstała także infrastruktura na potrzeby bazy morskiej: podziemna elektrownia i zbiorniki paliwa, schrony amunicyjne, minowe i torpedowe. Po II wojnie światowej port modernizowano: powstał następny basen z główką wejściową.
31 grudnia 2007 roku powstał Punkt Bazowania Hel wchodzący w skład 3. Flotylli Okrętów im. komandora Bolesława Romanowskiego. To oddział logistyczny zabezpieczający funkcjonowanie jednostek Marynarki Wojennej w garnizonach Hel i Władysławowo. Punkt przejął zadania Komendy Portu Wojennego Hel. Jest przeznaczony do zabezpieczenia czasowego bazowania i odtwarzania gotowości bojowej okrętów obrony przeciwminowej, okrętu dyżuru bojowego lub ratowniczego oraz pomocniczych jednostek pływających. Punkt Bazowania Hel zaopatruje także stacjonujące w Helu i Władysławowie jednostki i pododdziały: 43. Batalion Saperów, 55. Kompania Chemiczna i inne, wchodzące w skład 3. Flotylli Okrętów.


• Domki rybackie
Domki rybackie o kostrukcji ryglowej (zwanej murem pruskim) (fot.) powstały na przełomie XVIII i XIX wieku. Były to jednokondygnacyjne, niepodpiwniczone budynki o konstrukcji szkieletowej zbudowane na planie prostokąta. Miały charakterystyczne kominy rozszerzone u nasady dachu oraz asymetrycznie umieszczone w szczytowej ścianie główne wejścia. Wewnątrz, wzdłuż krótszej ściany od ulicy znajdowała się mała izba, sień i pozbawiona okien spiżarnia. Ślepa kuchnia znajdowała się za małą izbą przy dłuższej ścianie budynku. W drugiej linii pomieszczeń znajdowała się duża izba z lewej i korytarz z prawej strony. Z korytarza prowadziły drzwi na podwórko. Budynki posiadały dwa okna umieszczone w ścianach szczytowych, które osłaniano na noc okiennicami.
Domki możemy podziwiać na ulicy Wiejskiej.

06.2011

Na podstawie stron internetowych: Oficjalna strona miasta Hel, Hel w Wikipedii, Centralne Muzeum Morskie - Muzeum Rybołóstwa, Fokarium, Muzeum Obrony Wybrzeża.

Aktualizacja 03.01.2016