Budowa Średzkiej Kolei Powiatowej rozpoczęła się w 1898 roku. Pierwszy odcinek połączył Kobylepole z dzisiejszą stacją Poznań Wschód i miał 5,2 km długości. Jednocześnie powstawała linia wąskotorowa o rozstawie szyn 1000 mm, która łączyła Kobylepole ze Środą Wielkopolską. W Kobylimpolu znajdowała się główna parowozownia obsługująca zarówno normalno- jak i wąskotorowe parowozy. W Środzie Wielkopolskiej powstała parowozownia pomocnicza, istniejąca do dziś, która obsługiwała tylko parowozy wąskotorowe  (fot.).
Kolej rozpoczęła działalność w czerwcu 1902 roku. W 1903 roku oddano do użytku kolejną część linii normalnotorowej Malta - Starołęka o długości 5,4 km, jednocześnie rozbudowywano linie wąskotorowe. W sierpniu 1909 roku zakończono budowę linii wąskotorowej ze Środy do Zaniemyśla, a pierwsze pociągi zaczęły tu kursować w maju 1910 roku. W szczytowym okresie rozwoju sieć Średzkiej Kolei Powiatowej liczyła 118 km długości (11 km linii normalnotorowych i 107 km linii o rozstawie 1000 mm). Sieć ta stanowiła jedną z najlepiej rozwiniętych samorządowych sieci kolejowych II Rzeczpospolitej i jako jedna z niewielu przynosiła dochody.
Średzka kolej przetrwała II wojnę światową i w 1949 roku została przymusowo włączona w skład PKP. Utworzono wówczas Zarząd Średzkiej Kolei Wąskotorowej z siedzibą w Środzie Wielkopolskiej. W 1952 roku rozebrano linię normalnotorową pomiędzy stacjami Malta i Brama Warszawska z powodu budowy jeziora Maltańskiego. Rozpoczęto również przekuwanie linii z 1000 mm na 750 mm. Prace zakończono w 1954 roku. W związku przekuciem torowisk dotychczasowy tabor trafił głównie do Pomorskich Kolei Dojazdowych.
Koniec lat 50-tych i lata 60-te XX wieku to powolne zamieranie kolejki. Na linii Środa Wielkopolska - Kobylepole ruch pasażerski zawieszono w 1968 roku. Coraz mniejsze przewozy towarowe doprowadziły w latach 1973-1975 do rozbiórki wszystkich linii bocznych. W latach 1976-1979 rozebrano linię z Kobylegopola do Środy. Od tego czasu ruch, osobowy i towarowy, prowadzono jedynie na odcinku Środa Wielkopolska - Zaniemyśl długości 14 km. Ostatnie planowe pociągi na tym odcinku wyjechały 10 czerwca 2001 roku...
Na szczęście dla średzkiej kolejki zainteresowały się nią władze powiatu średzkiego i w 2002 roku PKP przekazały cały tabor powiatowi, jednocześnie nie wyjaśniona pozostała kwestia torowiska i zabudowań. Po kolejnych 8 latach, w listopadzie 2010 roku, PKP przekazały starostwu średzkiemu wszystkie nieruchomości i po 61 latach kolejka stała się znów własnością powiatu. W lutym 2011 roku przywrócono jej historyczną nazwę - Średzka Kolej Powiatowa. W 2014 roku kolejka ponownie została zamknięta, jednak dzięki grupie zapaleńców z Towarzystwa Przyjaciół Kolejki Średzkiej "Bana", które od 2015 roku jest zarządcą majątku Średzkiej Kolei Powiatowej, od lata 2016 roku Średzka Kolej Powiatowa znów jeździ :-)

Obecnie planowe pociągi uruchamiane są w sezonie turystycznym, od maja do września. Pociągi kursują na 14 km trasie Środa Wielkopolska - Zaniemyśl. Pociągi rozpoczynają bieg na stacji Środa Miasto  (fot.)  (fot.). Kolejnymi stacjami są: Środa Wielkopolska Wąskotorowa, Słupia Wielka, Annopole, Płaczki, Śnieciska, Polwica Wielkopolska i stacja końcowa Zaniemyśl  (fot.).
Rozkład jazdy kolejki jest tutaj.
W dawnej poczekalni na stacji Środa Miasto zorganizowano salę muzealną, w której zgromadzono wiele pamiątek związanych z działalnością kolejki. Są to m.in.: oryginalny sztandar Średzkiej Kolei Powiatowej z 1934 roku, mundury i czapki kolejowe, archiwalne rozkłady jazdy, archiwalne zdjęcia kolejki i wiele dokumentów średzkiej kolejki  (fot.)  (fot.).

Tabor Średzkiej Kolei Powiatowej -

Siedziba Średzkiej Kolei Wąskotorowej znajduje się w miejscowości Środa Wielkopolska (województwo wielkopolskie).
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 11 oraz droga wojewódzka nr 432. Środa Wielkopolska leży w odległości około 35 km na południowy wschód od Poznania. W 2011 roku miasto liczyło około 22 000 mieszkańców.