| Strona główna Galeria zdjęć |
|
Historia dwóch narodów: polskiego i żydowskiego splotła się na wieki ponad 1000 lat temu. Nie zawsze była to historia łatwa i
przyjemna...
Koncepcja placówki muzealnej poświęconej historii Żydów polskich narodziła się już w 1993 roku wśród osób związanych ze
Stowarzyszeniem Żydowski Instytut Historyczny
w Polsce. Inspirację dla stworzenia Muzeum Historii Żydów Polskich stanowiło otwarte w 1993 roku Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie.
W 1997 roku miasto Warszawa przekazało na ten cel działkę przy pomniku Bohaterów Getta na Muranowie.
W styczniu 2005 roku, na wniosek Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, ówczesny prezydent stolicy Lech Kaczyński zdecydował o utworzeniu partnerstwa publiczno-prywatnego, wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, kierowanym przez Waldemara Dąbrowskiego. Oficjalnie powołane na mocy trójstronnego porozumienia Muzeum objął patronatem Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. W skład Komitetu Budowy Muzeum, któremu przewodniczył Marcin Święcicki, weszli m.in. Władysław Bartoszewski, Henryka Bochniarz, Włodzimierz Cimoszewicz, Marek Edelman, Bronisław Geremek, Izabella Cywińska, abp Stanisław Gądecki, Ryszard Krauze, abp Henryk Muszyński, Krzysztof Piesiewicz, Gołda Tencer, Cezary Stypułkowski i Andrzej Wajda. Na czele Międzynarodowego Komitetu Honorowego Muzeum stanął Szimon Peres. Muzeum mieści się w gmachu wzniesionym w latach 2009-2013 według projektu zespołu fińskich architektów kierowanego przez Rainera Mahlamäkiego. Budynek został udostępniony publiczności w kwietniu 2013 roku, a wystawa stała została otwarta w październiku 2014 roku. Uroczyste otwarcie wystawy stałej "1000 lat historii Żydów polskich" odbyło się z udziałem prezydentów: Polski Bronisława Komorowskiego i Izraela Re'uwena Riwlina. Wystawę symbolicznie otworzyli przedstawiciele polskiej społeczności żydowskiej różnych pokoleń: Marian Turski przewodniczący Rady Muzeum, Ocalały z Zagłady i 13-letnia Joasia Widła, absolwentka szkoły Lauder-Morasha w Warszawie. Gmach muzeum jest minimalistyczny (fot.). Zwarta bryła budynku wpisuje się w otaczający go park i koresponduje ze znajdującym się od strony wschodniej pomnikiem Bohaterów Getta. Gmach został zaprojektowany na planie kwadratu, a jego zewnętrzna część została obłożona szklanymi panelami. Pokrywają je hebrajskie i łacińskie litery tworzące słowo Polin, które jest nawiązaniem do legendy o pierwszych żydowskich osadnikach na ziemiach polskich. Hol główny tworzą wysokie, pofalowane ściany, rozcinające gmach równoleżnikowo na dwie nierówne części. To pęknięcie odzwierciedla wyrwę w tysiącletniej historii polskich Żydów. Jednocześnie monumentalny hol zalany jest światłem padającym przez ogromne okno, co przypomina, że Muzeum Polin jest muzeum życia. Jest też łącznikiem między przeszłością a teraźniejszością i przyszłością, co symbolizuje mostek spinający obie ściany holu. Główne wejście do budynku ma kształt hebrajskiej litery taw (fot.). Na tę literę zaczynają się m.in. hebrajskie słowa tarbut ("kultura"), toldot ("historia") oraz tewa ("arka"). Muzeum ma ok. 13 tys m2 powierzchni użytkowej, z których 1/3 zajmuje wystawa stała, w pozostałej części znajdują się m.in. biura, wystawy czasowe, wielofunkcyjna sala audytoryjna i koncertowa mieszcząca 450 osób, sale projekcyjne, sale warsztatowe Centrum Edukacyjnego, Centrum Informacyjne, miejsce edukacji rodzinnej "U króla Maciusia", klubokawiarnia oraz restauracja Besamim (hebr. pachnidła, wonności) i sklep muzealny. Wystawa stała zajmuje dwie połączone ze sobą kondygnacje podziemne gmachu muzeum i ma powierzchnię około 4,2 tys m2. Jej projekt opracował międzynarodowy zespół 120 historyków i muzealników z Polski, Izraela i Stanów Zjednoczonych. Powstała w ten sposób interaktywna ekspozycja składająca się z ośmiu tematycznych galerii, prezentująca chronologicznie tysiąc lat historii polskich Żydów na tle najważniejszych wydarzeń z historii Polski:
Galeria rozpoczyna historię Żydów w Polsce. Opowiada legendę o tym, jak uciekający przed prześladowaniami na zachodzie
Europy Żydzi przybyli na tereny obecnej Polski. Miejsce, do którego dotarli, nazwali tak, jak podpowiedział im głos, który usłyszeli z
nieba: Po-lin (pol. tutaj odpoczniesz). Ponieważ 1000 lat temu Polskę porastały głównie gęste lasy, legendę tę poznajemy właśnie w
symbolicznym lesie.
Galeria prezentuje okoliczności pojawienia się Żydów na ziemiach polskich w X wieku. Byli nimi to przede wszystkim
kupcy z zachodniej i południowej Europy. Kolejna część galerii jest poświęcona pierwszemu żydowskiemu osadnictwu na ziemiach polskich.
Na mapie zaznaczono około 100 polskich miast, w których w 1500 roku zamieszkiwali Żydzi.
W galerii znajduje się też najstarszy obiekt na wystawie - XIII-wieczny brakteat, czyli moneta z hebrajskimi literami. Galeria przedstawia losy Żydów na ziemiach polskich w okresie Rzeczpospolitej Obojga Narodów, uznawanym za złoty wiek
społeczności żydowskiej w Polsce. Widzimy rozwój życia intelektualnego i religijnego Żydów, ukształtowanie się samorządności żydowskiej
oraz funkcjonowanie Żydów z gospodarce latyfundialnej. Ważnym elementem galerii jest interaktywna makieta Krakowa i Kazimierza.
Przedstawiono również historię drukarstwa żydowskiego w Krakowie i Lublinie, a zwiedzający mogą zrobić własnoręcznie odbitkę na prasie
drukarskiej w ten sam sposób, jak robiono to ponad 400 lat temu.
Galeria przedstawia dzieje polskich Żydów na przykładzie typowego kresowego miasteczka, w którym ludność żydowska
stanowiła znaczną część mieszkańców. Miastem-inspiracją dla tej galerii była Żółkiew.
W galerii dowiemy się, jak wyglądało życie codzienne w takim miasteczku, zwanym sztetl. Odwiedzimy tu gwarny rynek i karczmę, wejdziemy do domu żydowskiego, w którym główną rolę pełniła kobieta. W kościele poznamy historię relacji chrześcijańsko-żydowskich. Na szczególną uwagę zasługuje w tej galerii unikatowa na skalę światową rekonstrukcja malowanego sklepienia z drewnianej synagogi w Gwoźdzcu. Bajecznie kolorowe sklepienie zostało odtworzone dawnymi metodami, z wykorzystaniem naturalnych barwników, na podstawie czarno-białej ikonografii. Prace nad rekonstrukcją 30-tonowego dachu trwały 2 lata, a w projekcie brało udział prawie 400 wolontariuszy z całego świata. Ta część wystawy to lata zaborów, kiedy Żydzi dzielili los podzielonego pomiędzy zaborców państwa polskiego. Galerię
otwiera sala z pustym fotelem tronowym polskiego króla (replika fotela znajdującego się w Sali Tronowej Zamku Królewskiego w Warszawie)
naprzeciwko którego zawieszono wielkie portrety władców państw zaborczych: Franciszka II Habsburga, Fryderyka Wilhelma II Pruskiego i
Katarzyny II Wielkiej. Dalsza część wystawy rolę jaką w rewolucji przemysłowej na ziemiach polskich odegrali żydowscy przedsiębiorcy.
Potęgę żydowskich przemysłowców symbolizuje kopia głównej bramy wjazdowej na teren fabryki Poznańskiego przy ul. Ogrodowej. Odtworzono
tutaj także poczekalnię dworca kolejowego, symbolizującą rewolucję w przemieszczaniu się osób i transporcie towarów. Galeria
przedstawia również jakim zmianom ulegały tradycyjne żydowskie obszary życia i obrzędy oraz jak powstawały nowe ruchy społeczne,
religijne i polityczne. Znajduje się tutaj replika nieistniejącej Wielkiej Synagogi w Warszawie.
Galeria poświęcona jest okresowi II Rzeczypospolitej. Odtworzono tutaj fragment ulicy z szyldami, brukiem i latarniami
gazowymi, a wzorem była warszawska ulica Nalewki[74]. Dwupoziomowa ekspozycja przybliża również żydowski film i teatr (znajduje się
tutaj mała salka kinowa), życie literackie (warszawska kawiarnia Mała Ziemiańska), a także działalność polityczną Żydów w Polsce.
Galeria pokazuje grozę Holocaustu, w wyniku którego śmierć poniosło około 90% polskich Żydów. Przedstawiono tutaj
historię getta warszawskiego, największego z około 600 gett utworzonych przez Niemców na terenie okupowanej Polski. Wydarzenia z
historii getta opatrzono umieszczonymi na ścianach cytatami m.in. z Dziennika Adama Czerniakowa i Kroniki getta warszawskiego Emanuela
Ringelbluma. Wąskie przejście, a następnie schody z nazwami wysiedlanych ulic prowadzą w dół, na Umschlagplatz. W galerii przedstawiono
także uczestników i decyzje konferencji w Wannsee, funkcjonowanie niemieckich obozów zagłady utworzonych na terenie okupowanej Polski, a
także różne reakcje Polaków na zagładę Żydów.
Galeria przedstawia okres od wyzwolenia Polski aż do dnia dzisiejszego. Po wojnie w Polsce pozostało około 350 000 żydów,
którzy ocaleli z wojennej pożogi. Początek ekspozycji pokazuje dylematy ocalałych z Holocaustu Żydów, którzy nie wiedzieli czy pozostać w
kraju czy wyjechać. Większość jednak wyemigrowała z powodu antysemityzmu i pogromów. Ci, którzy zdecydowali się wtedy pozostać, zostali
zmuszeni do wyjazdu w wyniku antysemickiej nagonki władz PRL w marcu 1968. Symbolem tamtego czasu jest dworzec Warszawa Gdańska.
Kolejną ważną datą jest rok 1989, kiedy rozpoczyna się trwające do dzisiaj odrodzenie niewielkiej, ale bardzo dynamicznej, społeczności
żydowskiej w Polsce.
Muzeum Historii Żydów Polskich Polin mieści się w Warszawie przy ulicy Anielewicza 6 w dzielnicy Muranów. Wystawę może oglądać jednocześnie 500 osób.
Szacunkowy czas zwiedzania to 2-3 godziny.
Obok muzeum znajduje się Ławeczka Jana Karskiego (fot.), kuriera władz Polskiego Państwa Podziemnego, który jako jeden z pierwszych poinformował świat o zagładzie Żydów w okupowanej Polsce. Stoi tu również Pomnik Bohaterów Getta (fot.). W grudniu 1970 roku, w trakcie swojej oficjalnej wizyty w Polsce, kanclerz Niemiec Willy Brandt niespodziewanie ukląkł na schodach pomnika po złożeniu wieńca. Historyczny gest Williego Brandta upamiętnia jego pomnik, odsłonięty w 2000 roku na skwerze Willy'ego Brandta u zbiegu ulic Karmelickiej i Lewartowskiego. Ze względów bezpieczeństwa większość budynku muzeum stanowi strefę zastrzeżoną, do której można wejść po przejściu kontroli bezpieczeństwa, czyli po przejściu przez bramkę wykrywającą metale i przeskanowaniu urządzeniem rentgenowskim bagażu podręcznego.
03.2020 Na podstawie stron internetowych: Muzeum Historii Żydów Polskich w Wikipedii oraz strona Muzeum. Aktualizacja 13.03.2020 |
Wszystkie zdjęcia wykonane aparatem Panasonic Lumix DMC-FZ300
|
