Trasa turystyczna "Podziemny Olkusz" składa się z dwóch części zlokalizowanych w piwnicach dawnego Kwartału Królewskiego będącego niegdyś siedzibą olkuskich władz górniczych oraz w piwnicach XIV-wiecznego ratusza, który stał dawniej na olkuskim rynku. Na obie części trasy obowiązuje jeden bilet, a zwiedzanie można rozpocząć od dowolnej części.

Nie istniejący już dziś ratusz w Olkuszu powstał na początku XV wieku i był budowlą gotycką z miejscowego, czerwonego kamienia, zwanego zlepieńcem parczewskim. Była to wówczas jedna z największych budowli tego typu w całej Polsce, większa nawet niż ratusz w Krakowie. Ratusz posiadał wysoką wieżę zegarową. Na parterze mieściła się kancelaria i sala sądowa, na piętrze zaś sala posiedzeń rady miejskiej, skarbiec i archiwum. W 1547 roku w ratuszu gościł król Zygmunt August, a w 1787 roku król Stanisław August Poniatowski. Ratusz rozebrano niestety w 1825 roku, a piwnice zostały zasypane. Na mury piwnic ratusza natrafiono w 2011 roku i wówczas władze miasta podjęły decyzję o ich adaptacji na potrzeby podziemnej trasy turystycznej.
W piwnicach, które zostały przystosowane do zwiedzania można zapoznać się z wystawą, która przedstawia historię Olkusza nazywanego kiedyś Srebrnym Miastem, ze względu na sięgające średniowiecza tradycje wydobycia rud srebra i ołowiu. Prezentowane są burzliwe dzieje miasta w oparciu o mapę, która pokazuje rozwój terytorialny miasta i górnictwa.
W kolejnym etapie przenosimy się do Olkusza z czasów największej świetności, czyli na koniec XVI wieku oglądając dużą, przestrzenną makietę miasta z tego okresu. Na makiecie można podświetlić najważniejsze budynki, jakie znajdowały się w mieście, a korzystając z ustawionych dookoła prezenterów poznać ich historię. Można także zobaczyć trójwymiarowy model ratusza. Dzięki dotykowym prezenterom multimedialnym można szczegółowo poznać historię miasta i jego mieszkańców, a także zobaczyć stare dokumenty, ryciny i mapy.
W tym miejscu można także zobaczyć replikę astrolabium, urządzenia astronomicznego, które należało niegdyś do słynnego olkuskiego astronoma i astrologa Marcina Bylicy  (fot.).
W piwnicach dawnej wieży ciśnień wzniesionej na początku XX wieku prezentowane są filmy poświęcone m.in. powstaniu rud ołowiu i srebra, słynnym olkuskim astronomom, czy niezwykłym zabytkom olkuskiego kościoła św. Andrzeja. Część ekspozycji pokazuje i opowiada historię samego ratusza będącego siedzibą władz miasta, kancelarii i więzienia miejskiego. Szczególną atrakcją jest także hologram Stanisława Amendy, olkuskiego mieszczanina pochodzenia włoskiego, który opowiada o cudzoziemcach mieszkających niegdyś w Olkuszu.
Osobne miejsce poświęcono herbowi Olkusza, którego najstarszy wizerunek pochodzi z 1386 roku. To jeden z najstarszych w Polsce herbów miast górniczych. Elementem godła herbu jest górnicza kopaczka.

Druga cześć podziemnej trasy została zlokalizowana w piwnicach dawnego Kwartału Królewskiego. Mieściła się tu siedziba żupnika, urzędnika królewskiego zarządzającego miejscowym górnictwem, stąd nazwa Kwartał Królewski. Na przełomie VI i XVII wieku (1579-1601) znajdowała się tu królewska mennica. W czasach, gdy olkuskie górnictwo podupadło, budowle wyburzono, a Kwartał Królewski zajął powstały w 1828 roku gmach starostwa. Zbudowano go z materiału pochodzącego z rozebranego wówczas ratusza oraz klasztoru augustianów. W tym właśnie budynku znajduje się wejście do drugiej części podziemnej trasy. Budynek dawnego starostwa został wyremontowany w latach 2018-2020, a jego piwnice zaadaptowane na podziemną wystawę.
Ze względu na to, że znajdowała się tu siedziba olkuskich władz górniczych, poświęcona została górniczym i hutniczym tradycjom Olkusza, a także mennicy, jaka działała w tym miejscu na przełomie XVI i XVII wieku. Jedną z atrakcji jest przestrzenna makieta pokazująca, jak w ciągu wieków rozwijały się olkuskie kopalnie. Możemy tutaj zobaczyć podziemne wyrobiska, jak i obiekty na powierzchni. Zaprezentowane zostały maszyny używane w kopalniach, jak kierat, czy tzw. paternoster. Są także prezentowane wielobarwne rudy ołowiu i srebra. Część ekspozycji poświęcona jest metalurgii, gdzie można zobaczyć repliki pieców używanych do wytopu ołowiu i srebra. Ekspozycję uzupełniają kopie archiwalnych rycin pokazujących wytop metali.
Wprawiając w ruch modele i repliki dawnych urządzeń górniczych, takich jak m.in. kierat, płuczka, śruba Archimedesa czy paternoster, możemy łatwo przekonać się, jak działały dawne kopalnie. Znajduje się tu również pracownia probiercza, w której badano jakość wytopionych metali i wykonanych z nich monet. W gablotach prezentowane są przedmioty znalezione podczas prac archeologicznych w piwnicach dawnego kwartału królewskiego. Są tutaj gliniane misy, dzbany i garnki, a także fragmenty przepięknych wielobarwnych kafli piecowych. W miejscu, gdzie znajdował się tzw. miedzuch, czyli wąska uliczka pomiędzy kamienicami, jest korytarz obudowany drewnianymi belkami. Nawiązuje on do olkuskich sztolni, które umożliwiały grawitacyjny odpływ wody z kopalni.
Ekspozycja przedstawia także handel olkuskim ołowiem. Poza prezenterami przybliżającymi kierunki i sposób eksportu ołowiu są również wagi, w których umieszczono cztery podobnej wielkości przedmioty z różnych materiałów. Za pomocą dźwigni można przekonać się, jak ciężki jest ołów i jego rudy. Obok prezentowana jest replika wagi i drewnianego żurawia.
Prezentowane są także narzędzia używane przez olkuskich górników i hutników, m.in topór, młotek, obcęgi, fragment kilofa, a także przedmioty codziennego użytku. Można też zobaczyć oryginalne piszczałki organów, które wykonywano z ołowiu, a później ze stopu ołowiu i cyny.
Jednym z ciekawszych miejsc w podziemiach jest "Srebrna komnata". Można w niej zobaczyć replikę Srebrnego Krzyża Gwarków Olkuskich  (fot.), którego oryginał znajduje się w olkuskiej bazylice. Krzyż został ufundowany i przekazany do kościoła przez miejscowych gwarków na początku XVII wieku. W tej części ekspozycji opowiedziano o historii srebra od starożytności po czasy współczesne. W ekspozycji została także przedstawiona historia olkuskiej mennicy. Prezentowane są tutaj oryginalne monety, zarówno te wybijane w olkuskiej mennicy, jak i te odnalezione w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na terenie Kwartału Królewskiego. Można też zobaczyć model pieca probierczego, który był używany przez tzw. probierców sprawdzających jakość stopu, z którego wykonano monety.


Podziemna Trasa Turystyczna znajduje się w Olkuszu, mieście powiatowym w województwie małopolskim. Miasto leży na skraju Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej nad rzeką Babą.
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 94 oraz drogi wojewódzkie nr 783 i 791. Miasto leży około 40 km na północny zachód od Krakowa. W 2019 roku Olkusz liczył około 35 000 mieszkańców.