Strona główna       Galeria      Szlakiem starych parowozów      Chabówka      Wenecja      Jaworzyna Śl.      Kościerzyna      Wolsztyn      Rudy      Rogów     




Kiedyś sieć kolei wąskotorowych oplatała całe Pomorze Zachodnie. Wąskotorówki pracowały na rzecz rozwoju gospodarczego tych ziem, przewiozły dziesiątki tysięcy ton towarów i tysiące ludzi.
Niestety, nieubłagany czas i związany z nim postęp technologiczny spowodował, że wąskotorowe kolejki przestały być opłacalne i systematycznie były likwidowane. Ocalały nieliczne, często dzięki grupom pasjonatów. Dzięki temu w skansenach, takich jak ten w Gryficach, możemy jeszcze dziś podziwiać przepiękne parowe maszyny. I całe szczęście...





Gryfice Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej


Kolej normalnotorowa dotarła do Gryfic w 1882 roku, był to fragment połączenia między Goleniowem a Kołobrzegiem. Pierwszą wąskotorową linię uruchomiono natomiast w 1896 roku między Gryficami i Niechorzem. Przez następne lata powstawały kolejne odcinki, a sieć osiągnęła długość ponad 160 km. Szerokość torów wynosiła początkowo 750 mm, później przekuto je na 1000 mm. Gryficka wąskotorówka była połączona z Kołobrzeskimi Kolejami Wąskotorowymi, a także z innymi lokalnymi kolejkami. Koleje wąskotorowe w tym regionie tworzyły sieć Pomorskich Kolei Wąskotorowych. W latach 30-tych XX wieku wszystkie kolejki podporządkowano Zarządowi Kolejek Lokalnych z siedzibą w Szczecinie. Sieć liczyła wówczas ponad 600 km długości.
Po zakończeniu II wojny światowej cała sieć została przejęta przez PKP tworząc tzw. Pomorskie Koleje Dojazdowe. Począwszy od lat 60-tych XX wieku następuje proces likwidacji sieci wąskotorowej, którego szczyt przypada na lata 90-te XX wieku. Na początku lat 90-tych gryficką wąskotorówkę wyłączono z Pomorskich Kolei Dojazdowych. W maju 1995 roku Gryficka Kolej Dojazdowa została wpisana do rejestru zabytków. W 2001 roku PKP wycofało się z zarządu Gryfickiej Kolejki Wąskotorowej, której finansowanie przejął samorząd lokalny. W 2002 roku samorząd gminy Rewal podpisał umowę z PKP i Ministrem Skarbu o nieodpłatnym przejęciu taboru wraz z infrastrukturą na odcinku Gryfice-Trzebiatów długości 61 km. W maju 2002 roku gryficka wąskotorówka wróciła na tory...
Niestety z powodu złego stanu technicznego mostu na Redze w Nowielicach oraz zdewastowanych torowisk nie udało się uruchomić pociągów na całej trasie, pociągi przestały kursować od Pogorzelicy do Trzebiatowa. W 2004 gmina Rewal przy współpracy z Zachodniopomorskim Urzędem Marszałkowskim wystąpiła o dotacje unijne i przystąpiono wreszcie do rewitalizacji Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej. W jej ramach zmodernizowano linię kolejową o długości 10 km na trasie Trzęsacz - Pogorzelica. Odnowiono tabor kolejowy wyposażając stare wagony w ogrzewanie i nowoczesne toalety. Wyremontowano również zabytkowe budynki dworcowe i wybudowano 3 nowe dworce.
W 2013 roku w wyniku uchwały Rady Gminy Rewal powołano spółkę Nadmorska Kolej Wąskotorowa z siedzibą w Pogorzelicy. Spółka ta jest obecnie operatorem przewozów koleją wąskotorową na trasie Gryfice-Pogorzelica.
Galerię zdjęć z przejazdu kolejką na trasie Trzęsacz-Pogorzelica-Trzęsacz możecie zobaczyć tutaj.

Gryficki skansen powstał w 1978 roku na terenie przylegającym do lokomotywowni. Utworzenie wystawy było możliwe dzięki współpracy Pomorskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Szczecinie, władz miasta i gminy Gryfice, wojska polskiego oraz lokalnej społeczności. Zalążkiem ekspozycji był tabor wycofany z eksploatacji w Pomorskich Kolejach Dojazdowych z Gryfic, Białogardu i Dobrej koło Nowogardu. Inicjatorem powołania i pierwszym kierownikiem skansenu został długoletni pracownik PKP, Zdzisław Kopera. W 1993 roku skansen został przekształcony w Stałą Wystawę Pomorskich Kolei Wąskotorowych, będącą oddziałem Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Od tego czasu w dwóch salach wystawowych prezentowane są wystawy stałe: Koleje wąskotorowe i regionalne Pomorza Zachodniego 1894-1945 i Koleje dojazdowe Pomorza Zachodniego od 1945 roku.
1 kwietnia 2010 roku skansen jako Wystawa Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej wszedł w struktury Muzeum Narodowego w Szczecinie jako część Oddziału Morskiego. Wystawa obejmuje kilkanaście parowozów i wagonów motorowych, wagonów pasażerskich i towarowych oraz specjalistycznych.

W skład zbiorów gryfickiego skansenu wchodzą:
  • Lokomotywy
  • Parowóz Px48-3916 - czynny, zbudowany w 1950 roku w Pierwszej Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie.
  • Parowóz Px48-3913 - powrócił z Niemiec, gdzie został sprzedany w 1990 roku. Obecnie w remoncie.
  • Parowóz Px48-3901 - wyprodukowany w Pierwszej Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie  (fot.).
  • Parowóz Px48-3912 - wyprodukowany w Pierwszej Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie  (fot.).
  • Parowóz Px48-3915 - wyprodukowany w Pierwszej Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie  (fot.).
  • Parowóz Tx7-3501 - wyprodukowany w 1914 roku w zakładach Vulcan w Szczecinie, służył w Stargardzkiej Kolei Dojazdowej  (fot.)  (fot.).
  • Parowóz Tx7-3502 - wyprodukowany w 1927 roku w zakładach Vulcan  (fot.)  (fot.).
  • Parowóz Tyn6-3632 - zbudowany w 1928 roku w zakładach Vulcan dla Gryfickiej Kolei Wąskotorowej  (fot.).
  • Parowóz Tyn6-3636 - zakupiony przez Danię, pracował również w Warszawskich Kolejach Dojazdowych  (fot.).
  • Parowóz Txn8-3811 - zbudowany w zakładach Vulcan dla Gryfickiej Kolei Wąskotorowej  (fot.).
  • Parowóz Tyb6-3407 - zbudowany w zakładach Krauss-Maffei w Monachium w 1909 roku dla Średzkiej Kolei Powiatowej  (fot.). Najstarszy parowóz w Gryficach.
  • Parowóz Ty6-3284 - zbudowany w zakładach Krauus-Maffei dla Śmigielskiej Kolei Powiatowej  (fot.).
  • Parowóz Ty 9785 - zbudowany w 1921 roku przez zakłady Orenstein&Koppel dla cukrowni Sobowidz  (fot.).
  • Lokomotywa Lxd2-479 - spalinowa, czynna, zbudowana w zakładach Vulcan dla Gryfickiej Kolei Wąskotorowej  (fot.).
  • Wagony
  • MBxd1-348 - wagon motorowy wyprodukowany przez zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie.
  • MBxd1-355 - wagon motorowy wyprodukowany przez zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie.
  • MBxd1-358 - wagon motorowy wyprodukowany przez zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie.
  • MBxd1-359 - wagon motorowy wyprodukowany przez zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie.
  • MBxd2-311
  • Wagony osobowe Bhi, Bxhpi, MBxd  (fot.)  (fot.)
  • Wagony towarowe  (fot.)
  • Tabor specjalistyczny
  • Pług odśnieżny  (fot.)
  • Drezyna motorowa Dm-308  (fot.)
  • Drezyny ręczne  (fot.)
  • Wózek do transportu wagonów normalnotorowych
  • Wózek do dłużyc

Na terenie skansenu znajduje się również autentyczna i czynna obrotnica, duża kolekcja znaków sygnalizacyjnych i elementów torowisk. Torowisko w skansenie ma połączenie z torami Gryfickiej Kolei Wąskotorowej.







10.2016


Na podstawie stron internetowych: Muzeum Narodowe w Szczecinie - Wystawa Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej w Gryficach, Oficjalna strona Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej sp. z o.o. oraz książki Dariusza Jędrzejewskiego Stare parowozy w Polsce, Sport i Turystyka - MUZA SA 2013.




Aktualizacja 02.10.2016






Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Muzeum Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej

Wszystkie zdjęcia wykonane aparatem Panasonic Lumix DMC-FZ300




Strona oficjalna Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej
Muzeum Narodowe w Szczecinie - skansen w Gryficach
Skansen w Gryficach w Wikipedii
Kraina Żywych Maszyn - skansen w Gryficach